زانكۆیا دھۆك وۆركشۆپەك ل دۆر كریزا دەولەتێ ل عیراقێ ئەنجامدا
June 14, 2023, 9:36 a.m.

پشكا سیستەمێن سیاسی و سیاسەتا گشتی ل كولیژا زانستێن سیاسی و پشكا سیاسەتا گشتی ل كولیژا زانستێن مرۆڤایەتی ل زانكۆیا دھۆك ب ھەڤكاری ل گەل رێكخراوا ستێپ بۆ دیموكراسی و ھەلبژارتنا وۆركشوپەك ل ژێر ناڤونیشانێ "كریزا دەولەتێ ل عیراقێ پشتی ٢٠٠٣" رێكەڤتی ١٧ـی گولانێ ٢٠٢٣ ل ھۆلا خواندنێ ل سەنتەرێ قوتابیان ب ئامادەبوونا د. سەعید خودێدا عەلۆ راگرێ كولیژا زانستێن مرۆڤایەتی و د. ھەوار خەلیل راگرێ كولیژا زانستێن سیاسی و سەربەست موستەفا سەرۆكێ رێكخراوا ستێپ و مامۆستا و قوتابیێن كولیژێن ناڤبری و ب پشكداریا ھندەك مامۆستا و ڤەكۆرلەران ئەنجامدا.

پەیڤا دەستپێكێ ژلایێ د. ھەژار بەشیر سەعدون ڤە ھاتە پێشكێشكرن، ناڤبری بخێرھاتنا ئامادەبوویان كر و ب ناڤێ زانكۆیا دھۆك سوپاسیا رێكخراوا ستێپ كر بۆ پشكداربوون و سپونسەریكرنا وۆركشۆپی. ل دویڤ دا ناڤبری ب كورتی باس ل دیرۆكا دامەزراندنا دەولەتا عیراقێ كر و دەلیڤە ب مامۆستا دلگەش سادق ھاتەدان بۆ برێڤەبرنا پرۆگرامێ وۆركشوپی، پشكداریا ئێكێ ژلایێ مامۆستا محەمەد تەتەرخان ڤە ل دۆر كۆنسێپتا دەولەتا مۆدرێن - عیراق نموونە ھاتە پێشكێشكرن كو باس ل (دەولەت نەتەوە، فاشیزم، ئەنارشیزم، دەولەتا خۆشگوزەرانیا ھەڤپشك، دەستەبژارە، دەولەتگەرایی) كر و ب ھویری ل سەر راوەستیا، ھەروەسا باس ل نەبوونا خەسلەتێن دەولەتا مۆدرێن د عیراقێ كر.

ل دویڤ دا مامۆستا سەربەست موستەفا سەرۆكێ رێكخراوا ستێپ باس ل گەشەسەندنا سیاسی ل عیراقێ پشتی سالا ٣٠٠٣ كر، دیسان فۆكس ل سەر رۆلێ پارتێن سیاسی د ئاڤاكرنا دەولەوتێ دا كر. ناڤبری باس ل پارتێن سیاسی و بزاڤێن وان بۆ گەھشتن ب دەستھەلاتێ بۆ دەستڤەئینانا ئارمانجێن خۆ و ئەو ھەڤركیا دناڤبەرا پارتێن سیاسی یێن عیراقێ بۆ وەرگرتنا دەستھەلاتێ دروست دبن كر.

ژلایێ خۆڤە مامۆستا سامی عەبدولقادر باس ل رۆلێ ھزرا سیاسیا ئیسلامی د ئاڤاكرنا دەولەتا عیراقێ دا پشتی ٢٠٠٣ و وەرگرتنا دەستھەلاتێ ژلایێ پارتێن ئیسلامی یێن شیعە مەزھەب كر. دیسان باس ل پارتێن سونە مەزھەب كر كو دابەشی دوو ئاراستان دبن ئەوژی ئاراستێ سەلەفی و ئاراستێ ئیخوانی. ھەروەسا باس ل گرۆپێن شیعە یێن چەكدار كر و وەفاداریا وان بۆ مەرجعێن وان و وەرگرتنا بریارێ ژ ئیرانێ و پێكئینانا حەشدا شەعبی و كونترولكرنا بریارا دەولەتا عیراقی.

ل دویڤ دا د. عمران عومەر عەلی باس ل رۆل و كاریگەریا ھێزێن ھەرێمی و ناڤدەولەتی ل سەر دەولەتا عیراقێ پشتی ٢٠٠٣ و ھەڤركیا دەولەتێن زلھێز وەكو ئەمریكا رۆسیا و چینێ بۆ زێدەكرنا بالادەستیا خۆ ل رۆژھەتا ناڤین كر، ھەروەسا باس ل بزاڤێن ئیرانێ بۆ دەستێوەردانێ د عیراقێ دا بەرامبەردا ھەولێن سعودیا عەرەبی بۆ زڤراندنا عیراقێ بۆ باوەشا عەرەبی و خواستێن توركیا ل ناوچێ و پالپشتیكرنا توركمانا ل كەركوكێ ھاتە كرن.

ئارمانج ژ وۆركشۆپی دروستكرنا رەھوانیا ھەلسەنگاندنێ بۆ ڤەكۆلینا تیۆری و پرۆسێسا دروستكرنا بریاران ل دویڤ میتۆدا زانستی و تیۆری یا د پرۆسێسا خواندن و فێربوونێ دا ل پشكێن سیاسەتا گشتی و زانستێن سیاسی دھێتە خواندن و پراكتیزەكرن. دیسان قوتابیان فێری پیڤەرێن ل سەنتەرێن ڤەكۆلینان بۆ چارەسەركرنا ئاریشەیان دھێنە پەیرەوكرن كو ژ چەند قۆناغان پێكدھێن. ھەروەوسا قوتابیا د تێستەكا پراكتیكی را دەرباز بكەن، بۆ جێبەجێكرنا بابەتێن وان یێن تیوری، دەربارەی بسپوریا سیاسەتا گشتی. دیسان رەھوانیێن قوتابیان ب رێكا پێشڤەبرنا شیانێن وان یێن تاكەكەسی زێدەبكەن و وان ل گەل ئالیێ پراكتیكی یێ بسپوریا وان ئاشنابكەن.

راسپاردەیێن وۆركشۆپی ژلایێ مامۆستا سامی عەبدولقادر ڤە د شێوێ سێ چارەسەریان ھاتنە پێشكێشكرن. چارەسەریا ئێكێ: كاركرن بۆ پشتەڤانیكرنا حكومەتا نوكە یا عیراقێ بۆ دەرئێخستن و كونترولكرنا ھێزا "وەلائیا" ب ھاریكاریا ھێزا ناڤدەولەتی و ھێزا گەلی ژلایێ ناڤخۆیی ڤە یا ژ پارتێن سیاسی یێن سوننی و كوردی و شیعی یێن نیشتیمانی ڤە پێكدھێت، بۆ ئێخستنا فشارێ ل سەر حەشدا شەعبی داكو بھێتە ھەلوەشاندن و دەرئێخستنا عیراقێ ژ دیڤەلانكبوون بۆ ئیرانێ. چارەسەریا دووێ: كاركرن بۆ چالاككرنا فیدرالیەتێ ل دەڤەرێن دی یێن عیراقێ وەكو دەڤەرا سوننی یان كاركرن بۆ بكارئینانا نەمەركەزیەتێ ل پارێزگەھا ل دویڤ یاسا و رەشنڤیسێن دەركەتی ل سالێن بووری و كار پێ نەھاتیە كرن. چارەسەریا سیێ: دەستێوەردانا دەرڤە یان یا ئەمریكی بۆ نەھێلانا رۆلێ ئیرانێ یێ نەرێنی ل عیراقێ و دەرئێخستنا عیراقێ ژ كونترولا حەشدا شەعبی یا وەلائی.

ل دویڤ دا گەنگەشەیەكا ڤەكری دناڤبەرا قوتابیان و مامۆستایێن پشكدار ھاتە ئەنجامدان. قوتابیێن پشكدار ل سەر چوار گرۆپان ھاتبوونە دابەشكرن و ھەر گرۆپەكی ب رێكا نوینەرێ خۆ بۆچوونا خۆ ل دۆر بابەتێن ھاتینە نیشاندان دەربری. ل دویماھیا وۆركشۆپی باوەرنامە ل سەر پشكداران ھاتنە دابەشكرن.

راگەھاندنا زانكۆیا دھۆك؛ ١٧ـی گولان ٢٠٢٣

راپۆرت: ماھر كێستەیی

فۆتۆ: عەلی بانكی و محەمەد عەبدولكەریم