ل رۆژا پێنج شەمبی رێكەڤتی ٢٥ـی گولانێ ٢٠٢٣، ب ئامادەبوونا د. نەبەز ئیبراھیم محەمەد، ھاریكارێ سەرۆكێ زانكۆیا دھۆك، د. رەمەزان عەبدی محەمەد، راگرێ كولیژا پەروەردا بنیات، د. سەعید ئدریس سەعید سەرۆكێ پشكا زمانێ ئنگلیزی ل كولیژا پەروەردا بنیات و م. باسم رزو رێڤەبەرێ بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" ل عیراقێ. رێزلێنانا ل قوتابێن پشكدار د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" ھاتەكرن، یێ ژلایێ زانكۆیا زانكۆیا بنسلڤینیا یا ئەمریكی ڤە ھاتیە رێكخستن.
بەرنامێ "جیان د دانوستاندنێ دا" ل سالا ٢٠١٨ـێ ھاتیە دامەزراندن، ئارمانجا بەرنامەی پەیداكرنا دەلیڤێ یە بۆ تاكێن ژ جڤاكێن جودا ل سەرانسەری جیھانێ بۆ پشكداریكرنێ د دانوستاندنا دا ل گەل تاكێن جڤاكێن دی یێن جیھانێ ب مەرەما لێكگوھرینا دیتن و بۆچوونا دەربارەی كێشێن جڤاكی ب مەرەما چارەسەركرنا ئاریشا و باشتركرنا جیھانێ.
قوتابیێن زانكۆیا دھۆك ل چریا دووێ ٢٠٢٢، ب شێوێ تێست پشكداری د سێ دانوستاندنێن بەرنامێ ناڤبری دا كر، ل دویڤ دا دەلیڤا پشكداربوونێ ب زانكۆیا دھۆك وەك ھەڤپشكەكێ سەرەكی ھاتە دان، كو ٣٨ قوتابیا ژ ھەردوو رەگەزان ژ كولیژێن جودا یێن زانكۆیا دھۆك ل چریا دووێ ٢٠٢٣، بۆ ماوێ ٢١ حەفتیان دەست ب پشكداربوونێ د دانوستاندنا دا ب شێوێ ئونلاین دا كر. پشكداریا ھەمی قوتابیان یا باش بوو، ژبەركو نە ب تنێ خودان رەھوانیێن باش یێن زمانێ ئنگلیزی بوون، بەلكو خودان رەھوانیێن دانوستاندنا رژد و رازیكەر بوون، ب شێوەیەكێ گشتی دانوستاندن د بەرنامەی دا ل دۆر بابەتێن جودا یێن گرێدای ئاریشێن جڤاكی یێن سەردەم و كەلتۆر و داب و نەریت و ڤەگوھازتنا رەوشەنبیریێ بوون.
ژبەر پشكداربوونا كارا و زیرەكیا قوتابیێن زانكۆیا دھۆك، دەلیڤا پشكداربوونێ د وۆركشۆپێن ھاڤینێ دا ب رێكا ئونلاین ژلایێ زانكۆیا بنسلڤینیا ب ١١ قوتابیێن زانكۆیا دھۆك ھاتە دان، كو د داھاتی دا دێ شێن وەك ئاسانكارێن دانوستاندنا د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" كاركەن. ئەو قوتابیێن ھاتینە ھەلبژارتن ژ كولیژێن پەروەردا بنیات، پزیشكی فیتێرنەری، زانستێن مرۆڤایەتی، زمانان و ئەندازیاری بوون.
نەسرین ئەشقی سەلیم قوتابی ل کولیژا پەروەردا بنیات، پشكا زمانێ ئینگلیزی باس ل سەربوورا خۆ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" دكەت، كو پشكداری د چوار دانوستاندنا دا كریە ل دۆر "نەبوونا زارۆكا وەك ئاریشەكا جڤاكی، سوشیال میدیا، خوارن، نە یەكسانیا رەگەزی و نەتەوەیی وەكو ئاریشەیێن جڤاكی" ناڤبری دبێژیت "ھەر ژ ئێكەم پشكداری مە زانی كو یا گرنگە پتر پشكداری دانوستاندنا بین، ژبەركو تشتەكێ نوی بوو و بۆ ئێكەم جار ئەم ژ بازنا جڤاكێ خۆ یا گرتی دەركەڤتین و تێكەلی گەنجێن جڤاكەكێ بیانی بووین و مە زانی چەوا ھزر دكەن، ئەڤ چەندە بۆ ئەگەر ب رێكا وان زانینا مە زێدەتر لێبھێت، بۆ مە دیاربوو كو دبیت خوارن ببیتە ئاریشەكا جڤاكی، نە ب تنێ ب نەبوونا وێ بەلكۆ ب گەلەك شێوێن جودا، ھەروەسا نەبوونا زارۆكا یان ھەبوونا وان ب رێژەكا زۆر ئەوژی دبیتە ئاریشەكا مەزن یا جڤاكی، دیسان ئەم ئاگەھی قەبارێ كاریگەریا مەزن یا سوشیال میدیایێ ل سەر جڤاكی بووین، بەلێ كارتێكرنەكا زێدەتر ل سەر جڤاكێ ئەمریكی ھەیە ژ جڤاكێ مە، ھەروەسا ئاریشێن سەرەكی ل ناڤ جڤاكێ ئەمریكی كو جوداھی ل سەر بنەمایێ نەتەوە و رەنگێ پیستی ھەر مایە، ھەرچەندە دبیت ب رێژەیەكا كێم بیت. ب رێكا ئەڤێ دانوستاندنێ ئەم شیاین خۆ وەك كورد بۆ پشكدارێن ئەمریكی بدەینە نیاسین و زمان و ئاخ و داب و نەریت و دیرۆكا خۆ بۆ دیاربكەین. "جیھان د دانوستاندنێ دا" بۆ مەوەكو بانگەھەكێ بوو بۆ گەھاندنا دەنگێ مە بۆ جیھانێ.
مانیا عەلی سالح قوتابی ل کولیژا پەروەردا بنیات - پشکا زمانێ ئینگلیزی دبێژیت "ئەز گەلەك یا کەیف خۆشم، ئەز پشکداری بەرنامێ جیهان د دانوستادنێ دا بوویم، ژبەرکو ئەز دبینم یا گرنگە ئەم بزانین کەسێن دی ل وەلات و کشوەرێن دی چەوا هزردكەن و چ دیتن و بۆچوون ل دۆر بابەت و ئاریشەیێن جودا ھەنە. ب رێكا ئەڤی بەرنامەی ئەز فێربووم، چەندین وەکهەڤی و جوداھیێن هزری و رەفتاری و جڤاکی د ناڤبەرا جڤاك و مللەتێن جودا ھەنە.
دیسان لاڤا ئەحمەد عەبدولرەحیم قۆتابی ل کولیژا پەروەردا بنیات - پشكا زمانێ ئینگلیزی دیاردركەت، بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" دەلیڤە ب مە دا ھندەك ئاریشێن جڤاكی بێخینە بەر دانوستاندنێ و گوھداریا بۆچوونێن جودا بكەین، ھەروەسا دەربارەی پشكداریا خۆ د بەرنامێ ناڤبریدا دبێژیت "ئەز ھەست ب شانازیێ دكەم، كو من ل گەل ھەڤالێن خۆ نوینەراتیا كەلتورێ خۆ كری و مللەتێ خۆ بۆ گەنجێن جڤاكەكێ بیانی نیاسین، دانوستاندن ل گەل جڤاكێن بیانی ژدەرڤەی دەڤەر و زانكۆیێ و كارلێكرن ل گەل كەسێن جودا بوو ئەگەر زێدەتر فێرببم".
قوتابیەكا دی یا پشكدار ب ناڤێ مریەم سلێوە لازار ل كولیژا پەروەردا بنیات - پشكا زمانێ ئینگلیزی دیاردكەت ، كو پەیوەندیكرن كلیلا نەوەیەكێ سەركەڤتیە ژ مە دەستپێدكەت، پشكداریكرن د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" كاریگەریەكا مەزن ل سەر رێكا وەرگرتنا بۆچوونێن جودا ھەبوو، زێدەباری ئەڤێ چەندێ رێكا گەھاندنا ناما مە باشترلێھات، ژبەر ھەبوونا عەقلیەتەكێ كو ھاریكاریا مە كر د دانوستاندنا رەخنەیی دا، دیسان شیانا نیشاندانا نەرماتیا پتر د وەرگرتنا رەخنێ دا ب مە بەخشی.
دیسان پاڤ فازل عومەر قوتابی ل كولیژا پەروەردا بنیات - پشكا زمانی ئینگلیزی دبێژیت "پشكداریكرن د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" سەربوورەكا ب مفابوو ژھەمی لایێن خۆڤە، ئەم فێری ھۆنەرێ گوھداریكرنێ بۆ كەسێن خۆدان كەلتۆرێن جودا بووین، كو باس ل ژیان و سەربۆرا خۆ یا تایبەت و ئاریشێن جڤاكێ خۆ دكر. بێ گومان وەرگرتنا بۆچوونێن نوی و دەركەڤتن ژ بازنێ مە یێ گرتی مفا گەھاندنە من ئەز یا پێ خۆشم بۆ ئەڤێ دەلیڤا ب مە ھاتیە دان و دێ ھەولدەم بەردەوام بم".
ھەروەسا مریەم سەعد قوتابی ل كولیژا پزیشكی فیتێرنەری، دیاردكەت، كو پشكداریا وێ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" دەلیڤەیەك بوو بۆ بەرفرەھبوونا ھزر و بۆچوونێن وێ دەربارەی كۆمەكا جۆراوجۆر ژ بابەتان ل جیھانێ، دیسان ب رێكا بەرنامەی شیا كەلتۆر و ھزرێن دەڤەرا خۆ بگەھینیتە دەڤەرێن دی یێن جیھانێ.
قوتابیەكا دی ب ناڤێ دلین ھێمن ل كولیژا پزیشكی فیتێرنەری دبێژیت "ب پشكداریكرنێ و نیاسینا قۆتابیێن وەلاتەكێ بیانی و زانینا بۆچوونێن وان یێن جودا ل دۆر ئاریشێن جڤاكی دلخۆش بووم، دشیاندایە ب رێكا دانوستاندنێ جیھانا خۆ باشتر لێبكەین".
كەڤوك قەیس سالح قۆتابی ل كولیژا زانستێن مرۆڤایەتی - پشكا كۆمەلناس، دەربارەی پشكداربوونا خۆ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا دیاردكەت، كو شیایە زانكۆیا دھۆك و كوردستانێ ب گشتی بۆ پشكدارێن ئەمریكی بدەتە نیاسین، ژبەركو پتریا جڤاكێن بیانی كورد و كوردستانێ نا نیاسین، دیسان دیاردكەت كو پشتی مە مللەتێ كورد و وەلاتێ خۆ بۆ دایە نیاسین، حەزا سەرەدانا كوردستانێ ل دەڤ قوتابیێن بیانی پەیدابوو.
دیسان قۆتابیەكێ دی یێ پشكدار ب ناڤێ ئەیھان تارق عەبدولرەحمان ل كولیژا ئەندازیاری - پشكا شارستانی، دیاردكەت كو سەربۆرا پشكدار بوونێ د بەرمانێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" و دانوستاندن ل گەل كەسێن ژ رەگەز و كەلتوور و خودان بۆچوونێن جودا ھاریكار بوو پتر د جیھانێ بگەھیت، قوتابیێ ناڤبری دبێژیت "ئەم شیاین ژ بازنا خۆ یا سنووردار دەرباز ببین و كارلێكێ ل گەل كەسێن بیانی بكەین، زێدەباری گەنگەشەكرنا كێشەیێن دیار یێن جیھانێ و دیاركرنا ئەگەرێن وان و ڤەدیتنا چارەسەریان، ئەو بابەتێن مە گەنگەشە ل سەر دكرن پتر د جیھانی بوون".
سعاد عەدنان ئسماعيل قۆتابی ل كۆلیژا زانستێن مرۆڤایەتی - پشكا دەرونناسی، دبێژیت "پشكداربوون د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" سەربوورەكا چاڤ ڤەكەر بوو، ژبەركو گرێدای بلندكرنا ھشیاریا جیھانی و تێگەھشتنا د ناڤبەرا كەلتۆرێن جودا بوو، دیتنا من بۆ جیھانێ و ئاریشێن جڤاكان بەرفرەھتر لێھات، زێدەباری بدەستڤەئینانا شیانێن دانوستاندنێ یێن باشتر، پرۆگرامی كاریگەریەكا زۆر ل من كر".
دیسان قۆتابی رۆژ یاسر حەسەن قوتابی ل كولیژا زمانان – پشكا زمانێ ئنگلیزی، دەربارەی پشكداریا خۆ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" دیاردكەت، دەلیڤا تێكەلبوون د دانوستاندنا ل گەل ھەلگرێن فەلسەفە و بۆچوونێن جودا ل دۆر ئاریشێن سەردەم یا بەرھەمدار و ب مفا بوو، ركابەریا كارلێكرنێ ل گەل كەسێن د كەلتۆرێن جودا و خۆدان بسپورێن ئەكادیمی یێن جودا و شرۆڤەكرنا بۆچوونێن وان ب شێوەیەكێ رەخنەیی و باشكرنا شیانێن خۆ یێن دەربرینكرنێ، زانینەكا نوی ل دەڤ مە پەیداكر، پشكداریا مە نە ب تنێ تێگەھشتنا مە بۆ ئالۆزیێن جیھانێ بەرفرەھكر، بەلكو ئەم فێری گوھداریكرنا كارا و ئامادەبون بۆ وەرگرتنا كەسێ بەرامبەر كرین و دەلیڤەیەكا زێرین بوو بۆ گەشەكرنا كەسایەتی و ھزری یا مە.
د. سەعید ئدریس سەعید سەرۆكێ پشكا زمانێ ئنگلیزی ل كولیژا پەروەردا بنیات، دیاركر كو قوتابیێن پشكدار سەركەڤتنەكا بێ وێنە د پشكداربوونێ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" ب دەستخۆڤە ئینا، رێكخەرێن بەرنامەی سەرسورمان بوون ژ ئەوان شیانێن بلند یێن ل دەڤ قوتابیێن زانكۆیا دھۆك ھەین، قوتابی تا رادەیەكێ باش شیان مللەتێ كورد و كوردستانێ بۆ پشكدارێن بیانی بدەنە نیاسین و شیان گەنگەشا چەندین كێشە و ئاریشێن سەردەم یێن جڤاكی بكەن و چارەسەریا بۆ پەیدابكەن، زێدەباری ئەڤێ چەندێ ئەڤ بەرنامە بۆ ئەگەرێ بەرزكرنا ئاستێ ھزركرنا قوتابیا و گەشەكرنا شیان و رەھوانیێن دانوستاندن و وەرگرتنا بۆچوونێن كەسێن بەرامبەر، زێدەباری ئەڤێ چەندێ ب رێكا بەرنامەی ئەم شیاین ڤەدیتنا قۆتابیێن زیرەك و خودان شیان ل زانكۆیێ بكەین. د. سەعید ئدریس سەعید دەربارەی خۆ ئامادەكرن بۆ پشكداربوونێ د سالا بھێت دا گۆت "مە ل بەرە بەروەخت ب رێكا مفاوەرگرتن ژ شیانێن ئەوان ١١ قوتابیا یێن دەلیڤا پشكداربوونێ د وۆركشۆپێن ھاڤینێ دا پێ ھاتیە دان، ھندەك قوتابیێن دی بۆ پشكداربوون د بەرنامەیدا ئامادە بكەین، دیسان مە پێشنیاركریە یەكەیەك بھێتە دانان بۆ رێكخستنا دانوستاندنا چ ل سەر ئاستێ ناڤخۆیی یێ زانكۆیێ یان ل سەر ئاستێ دەرڤەی زانكۆیێ ل گەل زانكۆیێن دی یێن ھەرێمێ و عیراقێ یانژی ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی ل گەل زانكۆیێن جیھانی.
زانکۆی دهۆک بە شانازییەوە ئاهەنگ دەگێڕێت بۆ دەستکەوتەکانی خوێندکارەکانی لە پرۆگرامی "جیهان لە گفتوگۆدا"، جەخت لەسەر پابەندبوونیان بە گفتوگۆی جیهانی و تێگەیشتنی کولتووری و چارەسەرکردنی کێشەکان لەسەر ئاستی جیهانی دەکاتەوە.
زانكۆیا دھۆك شانازیێ ب دەستكەڤتێن قوتابیێن خۆ د بەرنامێ "جیھان د دانوستاندنێ دا" دبەت و جەختێ ل سەر پێگیربوونێ ب دانوستاندنا جیھانی و تێگەھشتنا كەلتۆری و چارەسەركرنا ئاریشا ل سەر ئاستێ جیھانی دكەت.
راگەھاندنا زانكۆیا دھۆك؛ ٤ـی خزیرانێ ٢٠٢٣
راپۆرت: ماھر كێستەیی