دڵنيايی جۆری فێركردن:
ئێك ژ پلانێن وهزارهتا خواندنێن بالا وڤهكولينێن زانستی ئهوه بجهئينانا بهرنامێ دڵنيايی جۆری فێركردن ل زانكۆ وپهيمانگههێن ههرێما كوردستانێ. ئهڤ پێنگاڤه هات ژبو چهسپاندنا ستاندهرێن نوی د وانه گووتنێ دا ژبۆ وێ چهندێ دا قوتابيێن كوردستانێ ئاستهكێ بهرز يێ فێربوونێ وهربگرن. مهرهما وهزاترهتا خواندنێن بالا ئهڤهيه ههموو زانكۆيێن ههرێمێ بگههنه ئاستهكێ بلند بكار ئينانا بهرنامێ دڵنيايي جۆری داكو ئارمانجێن وهزارهتێ بجه بينن، ئهوژی ئهڤهنه:
- پهيداكرنا باوهريێ ب بهايێ وێ باوهرنامێ ئهوا قهتابي ژ زانكۆ وپهيمانگههێن ههرێمێ وهردگريت.
- دياركرنا وێ چهندێ كو جۆرێ فێركردنێ و وانه گووتنێ د زانكۆ وپهيمانگههێن ههرێمێ دا دگههنه ئاستێ زانكۆيێن جيهانی.
- پشتگيريا قوتابيا د دهمێ خواندنا كورسی يان سالانه دا.
- بهرێ خوهدان، ديف چوون، نڤيسينا راپوورتا، سهرپهرشتی كرن و دهرئێخستنا بريارا وچهندين جارا ديف چوون ل دوور ناڤهرووكا وانێ و رێكێن وانه گووتنێ.
ئهو ئارمانجێن ديار كری هاتينه دانان بۆ هاريكاريا مامۆستای بۆ گوتنا وانێ بشێوهكێ هاڤچهرخ برێكا بكارئينانا ئاميرێن پێتڤی، وهك كومپيوتهر وپرۆجێكتهر(داتاشۆ) و بكارئينانا بهرنامێ پاوهر پوينت ژبۆ بهێزكرنا شيانێن مامۆستای بۆ بكارئينانا تهكنيك وتهكنولوجيا نوی.
ههروهسا يا پێتڤی يه ل سهر مامۆستای پهرتووكا وانێ ئاماده بكهت ل دوور وان بابهتێن پێشكێش دكهت. پهرتووكا وانێ كورتيكه ل دوور ئهو بابهتێن دي هێن گووتن بۆ قوتابيا كۆرسانه يان سالانه. پێزانينێن پهيوهندی كرنێ ل دوور مامۆستا و رێكخهرێ بابهتی د پهرتووكێ دا دهێنه دياركرن ژبۆ ئاسانكرنا دانوستاندێ دناڤبهرا قوتابی ومامۆستای ورێكخهری. زێدبار ڤێ چهندێ، پێتڤی يه ئارمانجێن وانێ بشێوهيهكێ گشتی وئهگهرێن گرنگيا وی بێنه دياركرن د پهرتووكێ دا. ههمان پێزانين ل دوور پهيوهندی كرنێ ب مامۆستای، گرنگی و ئارمانج پێتڤی يه بێنه نڤيسين بۆ ههر بابهتهكێ.
ههروهسا, پێتڤی يه مامۆستا چهندين جورێن پرسيارا ئاماده بكهت دناڤ ڤێ پهرتووكێ دا دگهل دانانا رێكێن پراكتيكی بۆ بهرسڤ دانا ڤان جووره پرسيارا. ئهڤ پرسياره دڤێت جوره وجور بن، وهك پرسيارێن قوتابی بهرسڤا دروست د ههلبژێريت، پرسيارێن بهرسڤ كورت، پرسيارين بهرسڤ درێژ، دگهل وان جوره پرسيارا كو قوتابی دگهل خۆ دبهته مال و دماوهكێ دهست نيشانكری دا بهرسڤێ ل سهر د دهت. پرسيارێن زارهكی دهێنه بكار ئينان بۆ تاقيكرنا شيانێن زمانی يێن زارهكی وقوتابی جودا جودا دهێنه تاقیكرن، دوماهيك جورێ پرسيارا پرسيارێن پراكتيكی نه بۆ تاقيكرنا شيانێن پراكتيكی ل لابوورا وخواندێن مهيدانی وسهريری.پێكهاتهيا دڵنيايی جۆری ل زانكۆيا دهۆك:
ئهركێن ئهندامێن دڵنيايی جۆری:
ئهركێن رێڤهبهرێ دڵنيايی جۆری
- پاراستنا فايهلێن قوتابيا ل زانكۆ يان پهيمانگههێ
- رێڤهبرن وديف چوون وڤهكۆلينا ئهنجامێن بدهستڤه ئينای ل بهشی وكۆليژێ
- پهيوهندی ورێكخستنا كاری دگهل ههلسهنگێنهرێ دهرهكی
- نڤيسينا گووتارهكێ لدور بووچوونێن زانكۆيێ كو قوتابی ئيمزا بكهن پێش دهست بخوێندنا سالا نوی بكهن
كاركرن د جڤاتا دڵنيايی جۆری يا زانكۆيێ دا
ئهركێن رێكخهرێ گشتی يێ فاكولتی يێ
- دروستكرنا پرهكێ بۆ پهيوهنديا د ناڤبهرا قهتابی وكارگيريا بهشی يان سكۆلێ دا
- كاركرن بۆ تهرخانكرنا پهرتووكا وانێ بۆ قوتابيا
- دروستكرنا پهيوهنديێ دگهل قوتابيا وبهردهامی خواندنا ئيمێلێن قوتابيا
- پلان دانان ورێكخستنا كاری وپهيوهندی كرن دگهل سهرۆك بهشی دا كو چ وانه نههێنه پاش ئێخستن يان كانسل كرن
- رێكخستنا كاری بۆ ئهنجامدانا فيدباكی قوتابی ل دور وانێن دهێنه گووتن بۆ قوتابيا
ئهركێن رێكخهرێ بهشی
- درووستكرن وبلندكرنا راپوورتهكا سالانه بۆ ليژنا دڵنيايی جۆری ل سكولێ ل دوماهيكا سالا خواندنێ
- ئامادهبوونا كومبونێن رێڤهبهريا دڵنيايی جۆری ونڤيسينا تێبينی یا وكۆنڤيسا كومبۆنێ
- سهرپهرشتيا پرۆسێسا دڵنيايی جۆری فێركردن ل بهشی وههمی قوناغێن وی
- دوپاتكرنا بكارئينانا مامۆستايا بۆ رێكێن نوی د وانه گووتنێ دا
ئهركێن مامۆستای يان وانهبێزی
- نڤيسينا تێبينی يا لدور بابهتێن وانێ وپێدانا دانهيهكێ بۆ رێكخهرێ ژبۆ دانانا وێ دناڤ پهرتووكا وانێ دا
- ئامادهكرنا وانێ بشێوهيهكێ زانستی وتێروتهسهل لدور بابهتێن پهيوهندی دار ودهولهمهندكرنا ڤێ وانێ ب نويترين زانستێت بهردهم دگهل وێنا
- پێشكێش كرنا كورتيهكێ لدور بابهتی برێكا بكارئينانا بهرنامێ پاوهرپۆينتی. ههروهسا پێدانا دانهيكێ ژ سلايدێن چاپكری بۆ قوتابيا پێش يان پاش دهمێ وانێ
- دروستكرنا دوو نموونێن پرسيارا دگهل بهرسڤێن نموونهيی ول دوماهيا وهرزێ خواندنێ يان سالا خواندێ، ليژنا ئهزموونا دێ ئێك ژ ههر دوو نموونێن پرسيارا ههلبژێريت.
- پێشكێش كرنا شيرهتێ بۆ قوتابيا لدور خۆ ئامادهكرنێ بۆ ئهزموونا وبهرسڤ دانێ. بۆ نموونه، "پرسيارێ دوو جاران بخوينه، باش هزرێ د بهرسڤا خۆدا بكه، پلان دانان بۆ بهرسڤێ ل سهر لاپهرهكێ جوداة، پێتڤی يه بهرسڤێ دهسپێك وناڤهروك ودوماهيك ههبيت
- دابينكرنا خولێن تايبهت د وهرزێ هاڤينێ دا وهك (وورد، ئێكسل، پاوهرپۆينت ودداتاشۆ)
- دانانا نموونێن پرسيار وبهرسڤا د ناڤ پهرتووكا وانێ دا وشرۆڤكرنا پرسيارا دماوێ وهرز يان سالا خواندنێ دا. دڤێت پرسيار بڤی شێوهی بن ، دوو پرسيارێن ئينشائی، پێنج ژ جوره پرسيارێن قوتابی بهرسڤێ د ههلبژێريت.
ههلسهنگێنهرێ دهرهكی
ل دووماهيا سالا خواندنێ چهندين بابهت دهێنه ههلبژارتن ژ لايێ ههر كوليژهكێ ڤه بۆ ههلسهنگاندنا دهرهكی. ههلسهنگێنهرێ دهرهكی دهێته داخوازكرن برێكا داخوازنامهكا فهرمی ژ لايێ كوليژێ ڤه ژبۆ بهراوردكرنا كارێ مامۆستای، پێدانا نومرا وشيانێن قوتابيا.
پێتڤی يه ههلسهنگێنهرێ دهرهكی:
- خودان پلا هاريكارێ پرۆفيسۆر بيت يان بهرزتر و باشتر ئهوه ژ زانكۆيهكا جيهانی بيت.
- پێتڤی يه مامۆستايهكێ ئهكتيڤ وخودان ئهزموون بيت د بوارێ تێدا بسپوور.
- نه يێ بهشدار بيت د گووتنا وێ وانێ دا يان دانانا بابهتێن وێ.
رۆلێ ههلسهنگێنهرێ دهرهكی
- بهراوردكرنا پلانا وانێ و ئهو بابهتێن د ناڤ بهرنامێ ڤێ وانێ دا.
- بهراوردكرنا ئهزموونا، پێتڤی يه رێ بۆ بێته دان بۆ ديتنا پهرتووكێن بهرسڤا پشتی دهێنه نومره كرن. پشتی ديتنا سێ نموونا ژ بهرسڤا خودان نومرێن بلند، سێ نموونا ژ بهرسڤا خودان نومرێن ناڤنجی وسێ نموونا ژ بهرسڤا خودان نومرێن لاواز، ههلسهنگێنهر دێ بريارێ دهت كو پهرتووكا بهرسڤا ب شێوهكێ دروست هاتيه نومره كرن يان نه.
- بهراوردكرنا فيدباكی قوتابی.
- پێدانا پێشنيار وچهندين پرسيارا بۆ مامۆستای دا بهرسڤێ ل سهر بدهت دگهل دياركرنا ئهگهرا بۆ وان بهرسڤا.
مافێن قوتابيا
- قوتابی مافێ ههی پهرتووكا وانێ پێشوهخت وهربگريت.
- ل دووماهيا وهرز يان سالا خواندنێ، قوتابی مافێ بهراوردكرنا ههر وانهكێ يێ ههی بشێوهكێ جودا ل دويف ستاندهرێن دياركری.
- قوتابی مافێ بهراوردكرنا ئهزموونا يێ ههی ب شێوهكێ پراكتيكی. ئهڤ ههلسهنگاندنه ژبۆ وێ چهندێ يه پێش برنا بابهتێن خواندنێ وستايهلێ ئهزموونا، زێدهباری وێ چهندێ كو فيدباك د بيته ستاندهرهك كو بهر چاڤ دهێته وهرگرتن بۆ ههلسهنگاندنا شێوێ برێڤهبرنا بابهتێ خواندنێ، بهشێ سهرهب كوليژێ ڤه و كوليژێ ب شێوهكێ گشتی.
- قوتابی مافێ ديتنا دانهيهكێ ژ پهرتووكا بهرسڤا خۆ يێ ههی بتنێ دهمێ پێتڤييا زۆر وبتنێ بۆ ئێك بابهت ل دويف بريارا زانكۆيێ.
ئهركێن قوتابی
زانكۆيێ ماف ل سهر قوتابی ههنه ههر وهك قوتابی ماف ل سهر زانكۆيێ ههین، ل دهسپێكا سالا خواندنێ دهمێ قوتابی دهێته وهرگرتن پێتڤی يه قوتابی چهندين خاڵ و مهرجا ئيمزا بكهت، ئوژی ئهڤهنه:
- پێتڤی يه قوتابی پێگيری ب رێنمايێن زانكۆيێ بكهت.
- پێتڤی يه قوتابی پێگيری ب ئهوان خاڵ و مهرجا بكهت ئهوێن ل سهر ئيمزا كرێن دهمێ هاتيه وهرگرتن.
فيدباكی قوتابی بۆ مامۆستا وبابهتێن خواندنێ خالهكا زۆر گرنگه ههروهسا ئامادهبوونا قوتابيا بۆ وانێن خواندنێ نه بتنێ ژبۆ فێربوونێ بهلكۆ بۆ سهركهفتنا كارێ پيرۆز يێ زانكۆ و پهيمانگهها، ژبهر ڤێ چهندێ پێتڤی يه گشت كوليژ و پهيمانگهه بايهخ بدهنه ئامادهبوونا قوتابا.
ئهركهكێ نيشتمانی و ئهكاديمی يه قوتابی ل ئاستێ بهرپرسياری يێ بيت د رهفتارێن خۆدا ل زانكۆيێ دا ئاستێ زانست وباوهرنامێ بهرز بكهت. ههر قوتابيهكێ رێژا نهئامادهبوونا وی بێ ئهگهر 10% بيت يان ب ئهگهر 15% بيت بۆ ههر وانهكێ:
- ماف نامينيت بۆ ئهنجامدانا فيدباكا قوتابی بۆ ڤێ وانێ.
- ماف نامينيت بۆ ئهنجامدانا ئهزموونا دوماهیێ و دێ هێته هژمارتن سهرنهكهوتوو د ڤێ وانێ دا ودێ چيته دهورێ دووێ.
ههر قوتابيهكێ رێژا نهئامادهبوونا وی بێ ئهگهر دهرباز بيت ژ 15% يان ب ئهگهر ژ 20% بۆ گشت وانێن خواندنێ، ڤی قوتابی ماف نامينيت بۆ ئهنجامدانا ئهزموونێ دوماهيێ و دێ هيته هژمارتن سهرنهكهوتوو د وێ سالا خواندنێ دا.
(تخفيف حاله) و(تغيير حاله) و(عبور) و(ترقين قيد) دێ هێنه چارهسهركرن ل دويف خاڵێن ل خوارێ دياركری:
ههمی قوتابا مافێ (تغيير حاله) ههيه بێ جياوازی ل دويف ستاندهرێن پێشتر. ههر قۆتابيهك ب نيڤا ژمارا وانێن خواندنێ يێن سالانه يان كۆرسانه كێمتر سهرنهكهڤيت، ماف ههيه ل دهورێ دووێ ئهزموونا ئهنجام بدهت. ئهگهر قوتابی ب نيڤا ژمارا وانێن خواندنێ يێن سالانه يان كۆرسانه پتر سهرنهكهڤيت دێ هێته هژمارتن سهرنهكهوتوو ل سالا خواندنێ يان كۆرسێ خواندنێ.
رێنمايێن (ترقين قيد) وهكی خۆ دێ مينن ل دويف بريارێن سالا خواندنێ 2009-2010، ههر قوتابيهكێ دوو سالا ل دويف ئێك سهرنهكهڤيت ماف نامينيت بهردهوام بيت ل زانكۆيێت حكومی، بهلێ مافێ ههی ل زانكۆيێت ئههلی بخوێنيت.