كۆلیژا زانستێن مرۆڤایەتی ل زانكۆیا دهۆك ل رۆژا پێنج شەمبی 7/10/2021 سمینارەك و چەند گەنگەشێن زانستی بۆ پرۆفیسۆر، د. ئالان دیلانی، ل ژێر ناڤێ (زانستێ سالوتوجنیك رێكەك بۆ بنیاتنانا كۆمەلگەهەكێ ساخلەم) و هەروەسا پەنەلەك ل سەر هەر چار ئاستێن ساخلەمیێ (تاك، كومەلگەه، پەوەردە، تەندروستی) ب پشكداریا مامۆستایێن تایبەتمەند دڤان بیاڤان دا ب ئامادەبوونا سەرۆكێ زانكۆیا دهۆك، د. داود سلیمان ئەتروشی، ئەنجام دا.
پرۆفیسۆر، د. ئالان دیلانی، بەحسێ گرنگیا ڤی پەنەلی كر و گۆت گرنگیا وی ئەوە تیۆرێ بهێزكرنا تەندروستیەكا ساخلەم نە ب چارەسەریێ و دەرمانانە بەلكو ب چارەسەریا ژێدەرێن هاتنا نەخۆشیێ یە، ئاماژە دا وێ چەندێ ژی كو مرۆڤ تێبگەهیت كا شێوێ ژیانێ ب چ شێوە یێ تەندروستە وی شێوەی بخۆ ب هەلبژێریت، كارێ حكومەتێ و كومەلگەهێ ژی ئەوە كو ژینەگەهەكی بۆ تاكە كەسی دروست بكەن، داكو ببیتە خودان ساخلەمیەكا تەمام ئەو ژی ب رێكا چێكرنا جهێن بهێنڤەدان و هاتن و چوونێ و جهێ كاری و تەنانەت مال ژی كا چاوا ئەڤ جهە هەمی د ساخەلەم بن دا تاكە كەس خودان ساخلەمیەكا بهێز بیت، ئەڤە دێ چاوا پەیدا بن، ب رێكا وەرزشێ و خۆ دیركرن ژ جگارە كێشانێ و مەی ڤەخارنێ و خۆ دیركرن ژ خارنێن نەساخلەم و چەوری و شەكرێ كو ئەڤە خالێن سەرەكی نە بۆ ساخلەمیەكا بهێز.
ل دویف دا پەنەلێ هەر چار ئاستێن ساخلەمیێ (تاك، كۆمەلگەه، پەوەردە، تەندروستی) ب پشكداریا د. ئالان جمیل، م. سامیا خالد، د. محمد سعید بەرواری، د. نزار عسمەت دەستپێكر، ل بەراهیێ، د. ئالان جمیل، سەرۆكێ پشكا سایكولوژی بەحسێ ئاستێ سایكۆلۆژی یێ تاكە كەسی كر و گۆت كەلەك تشت یێن هەین د پێكڤە د گرێداینە بۆ ساخلەمیا تاكە كەسی ب تایبەت ئەو تشتێ چاڤ وەردگریت و گوه وەردگرن بۆ نموونە لایەنێ دیزاین و رەنگان، و پتریا مە ئەگەر ئەم سەمپلا وەرگرین دێ بینین یێ د ژێر كۆمەكا سترێسا دا دژین، بۆ نموونە دەمێ هاتن و چوونێ دێ بینین هەمی د تۆرەنە و نە دسەرخۆ نە، ئەگەر فۆكسێ بێخینە سەر لایەنێ دەروونی كو لایەنێ ژینگەهی كارتێكرنا سەر هەی كو هەر تشتەكی بدانینە جهێ وی یێ درست كو كارتێكرنێ ل مێشكی دكەت.
ل دویف دا، م. سامیا خالد، بەحسێ لایەنێ كۆمەلایەتی كر و گۆت پێدڤیە دویفچوون بهێتە كرن بۆ لایەنێ كۆمەلایەتی یێ تاكە كەسی، بۆ نموونە بۆچی هندەك كەس هندە سەرەدانا نەخۆشخانا دكەن د بیت ل هەمی وەلاتان وەسا نەبیت، حەتا نوكە خزمەتێن ساخلەمی دهێنە پێشكێش كرن دا بتنێ بزانن لەشێ وی چ تێدایە چ ئاریشە هەنە، هێشتا مە دویفچوونا وێ چەندێ نەكریە و پسیار نەهاتیە كرن كو پاراستنا ساخلەمیێ گرێدانەكا مەزن یا هەی ب گەلەك پەیوەندیێن كۆمەلایەتی ڤە و شێوازێ پەروەردە كرنا تاكە كەسی، هێشتا مە چ خاندن بۆ وێ چەندێ نەكرینە كا چاوا كەلتورێ ساخلەمیێ بینینە ناڤ خێزانێن خۆ دا.
د. محمد سعید بەرواری سەرۆكێ پشكا سوسیولۆژی بەحسێ لایەنێ پەروەردەی كر و ب گوتنەكا (كۆنفشیوسی) دەستپێكر دەمێ دبێژیت ئەگەر مە پلانا ئێك سالی هەبیت دێ برنجی چینین، ئەگەر پلانا دەه سالی بدانین دێ دارا چینین و ئەگەر پلانێ بۆ سەد سالا بدانین دێ ژ زارۆك و پێگەهاندنا زاروكان و پەروەردا وان دەستپێكەین، لەورا دڤێت كەساتیا ڤان زاروكان ئاڤاكەین ل سەر بنەمایێن دروست یێن رەوشەنبیری، گەلەك جها ژینگەها قوتابخانێ نە ئەو ژینگەهە یا قوتابی ب رەنگەكێ ساخلەم بهێتە پەروەردە كرن.
د. نزار عسمەت، بەحسێ لایەنێ ساخلەمی كر و گۆت بیرۆكا كەسێن كوردستانی ئەو بوویە ئەگەر یێ نساخ نەبیت ئەو یێ تەندروستە، ئەم دێ چاوا شێین ڤێ بیرۆكێ گوهرین، و چاوا شێین تەندروستیا كەسی بكەینە ئارمانج، ئاماژە دا وێ چەندێ ژی كو دڤێت بزانین سیاسەتا حكومەتا هەرێما كوردستانێ ل دۆر تەندروستیێ چیە؟ ئایا تەندروستی مەبەستە، یان چارەسەری، بێ گۆمان هەتا نوكە چارەسەری مەبەستە چونكو كارێ مە زێدەتر چارەسەركرنا نەخۆشانە.
د. نزار عسمەت، هەروەسا گۆت هەمی دەما پلانێن درێژ خایەن ل ژینگەهەكا نەجێگیر بووینە ئەگەرێ هندێ كو نەسەركەڤن، نەجێگیر مەبەستا مە نە بتنێ یا ئەمنی یە بەلكو یا سیاسی و تەنانەت یا كۆمەلایەتی ژی لەورا نەشێن ڤان پلانان بدانین، هەر دەمێ بیرۆكا ساخلەمی بۆ بیرۆكا مە هەمیان دێ شێین ڤان پلانان سەر ئێخین.
ل دوماهیا سمینارێ و پەنەلی ژی دەرگەهێ دانوستاندنێ هاتە ڤەكرن كو قوتابیێن ماستەرێ و قوتابیێن هەردوو پشكێن سایكۆلۆژی و سسیۆلۆژی د بەهەڤ بوون، پسیار ئاراستە كرن و گەنگەشە ل سەر هاتە كرن.